Granica góralszczyzny nadpopradzkiej

Mieczysław Cholewa – nauczyciel i regionalista, przed wojną na podstawie własnych badań terenowych wyznaczył granice góralszczyzny w Beskidzie Sądeckim, w tym górali nadpopradzkich. Do tej pory jest to najbardziej szczegółowe i najbardziej wiarygodne (o czym świadczą liczne odwołania profesjonalistów) wytyczenie góralskich grup etnograficznych pasma Jaworzyny Krynickiej i Radziejowej.

Rezultat tych badań opisany jest w artykule Stroje ludowe Ziemi Sądeckiej (Lud  t.XXXVI ).

Kierując się przy podziale kryterium stroju i sposobu życia, Mieczysław Cholewa dzieli górali na 2 grupy i 6 skupisk

1.       Górali sądeckich

a.       Skupisko łącko-kamienickie

b.      Skupisko obidzko- jazowskie

2.       Górali nadpopradzkich

a.       skupisko rytersko- piwniczańskie

b.      skupisko przysietnicko – barcickie

c.       skupisko nawojowskie

d.      skupisko Ptaszkowskie

Załączone na bloogu mapki są mapkami na podstawie tego artykułu. Uwzględniają jednak pewną

niekonsekwencję podziału, gdyż w opisie dołączonej do artykułu mapki  ze skupisk nawojowskiego  i  ptaszkowskiego tworzy 3 grupę: górali nawojowskich.  

              

  

Gdy jednak opisuje ogólnie strój tych dwóch  jako wyróżniającą ich cechę od sądeckiej grupy podaje ciemnobrązowy kolor portek, czyli chołośni.

W oparciu o mapę Cholewy można wyróżnić miejscowości  z danych skupisk Górali Nadpopradzkich:

a)      skupisko rytersko - piwniczańskie: Rytro, Sucha Struga, Życzanów, Obłazy Ryterskie, Roztoka Ryterska, Młodów, Głębokie, Kokuszka, Łomnica Zdrój, Kokuszka, Kosarzyska, Piwniczna

b)      skupisko przysietnickio -  barcickie: Przysietnica, Barcice Górne (Dolne to Lachy), Wola Krogulecka

c)       skupisko nawojowskie: Nawojowa, Żeleźnikowa Mała (Wielka to Lachy), Bącza, Kunina, Popardowa, Frycowa, Rybień, Homrzyska, Złotne

d)      skupisko ptaszkowskie: Ptaszkowa

Podział ten w znacznej mierze potwierdzają późniejsze powojenne badania etnografa Zdzisława Szewczyka.

Ps. Szkoda, że mieszkańcy sądeckiej góralszczyzny na północnych stokach  Jaworzyny Krynickiej zaparli się swojej góralszczyzny i miast zespołów góralskich mamy tam zespoły lachowskie. 

Hodowla owczarka podhalańskiego "Czarny Górol"

Relacje z konkursu

31 maja w Łomnicy Zdroju mimo deszczowej pogody i zalanych dróg odbył się II konkurs gry na instrumentach pasterskich "Wołosi ojce nasi". Aura w tym przypadku ma symboliczne znaczenie, wszak pasterz niezależnie od niej przy owcach straż trzyma. Laureatem konkursu została Marta Fiedor, która zagrała na trombicie i zaśpiewa kilka pasterskich przyśpiewek. Przy okazji tego wydarzenia warto wspomnieć o fujarce bezczopowej, której występowanie na ziemi nadpopradzkiej jest znane z przekazu Antoniego Smydy z Borownic. Wg. jego opisu kilkadziesiąt lat temu Edward Grucela odtworzył taką fujarkę i jak na razie jest to jedyna w tym regionie osoba potrafiąca grać na tym instrumencie, a rzecz nie jest prosta. Fujarka krawędziowa nie posiada żadnego "gwizdka" który powodowałby wydobycie dźwięku i dlatego wymaga nie lada umiejętności od grajka. Być może dlatego gra na tym instrumencie była uważana za czynność magiczną.

Międzynarodowe WARSZTATY FOLKLORYSTYCZNE w Łomnicy

Czarni Górale

Górale zamieszkujący pasmo Jaworzyny Krynickiej

to jedyna grupa etnograficzna  

na terenie Rzeczpospolitej

nosząca czarne sukienne spodnie

zwane z Rusińska chołośniami,

od tego zaczęto ich nazywać

Czarnymi Góralami

Łomnica Zdrój ok 1910 r.

Epidemia czarnej owcy obejmuje Młodów

Czarne owce na Młodowie już ostrzyżone teraz będziemy robić warszaty gremplowania i przędzenia wełny. Może do wiosny jedne czarne chołośnie zdążymy się uszyć?